Η Οδύσσεια της Ικαρίας ...

Τύπος » Αναδημοσιεύεσεις - 20/11/2002

Τίτλος αμφίσημος. Η «οδύσσεια» της περιπέτειας -και τι περιπέτειας!- ενός νησιού. Αλλά και οι επιβιώσεις του ασύγκριτου ομηρικού έπους της περιπλάνησης στη γλώσσα -και τα έθιμα- των σημερινών Ικαριωτών. Περί αυτού πρόκειται και δάνειος ο τίτλος του σημερινού μου σημειώματος, από δημοσίευμα -σε συνέχειες- της Καριωτίνας δασκάλας Χαρούλας Κοτσάνη στην ευανάγνωστη εφημερίδα των Ικαριωτών «Αθέρας» (τηλ. 210-3626026). Και... χαρά στο κουράγιο της που φυλλομέτρησε την Οδύσσεια κι έπιασε και «ταίριαξε» πάμπολλα ομηρικά στα σημερινά -και παλαιόθεν ερχόμενα- καριώτικα. Διάλεξα δυο, ενδεικτικά, για λόγους που, νομίζω, θα φανούν στη συνέχεια...

Δρύματα, από το ρήμα δρύπτω: μαδάω, ξεσκίζω και αμύσσω (αμυχή, γρατσουνιά). Λαϊκή δεισιδαιμονία που σώζεται από την ομηρική εποχή. Στην Ικαρία, τις πρώτες πέντε μέρες του Αυγούστου κομματιάζουν τα ρούχα και τα δίχτυα των ψαράδων, αλλά και δεν επιτρέπεται, εκείνες τις ημέρες, στις γυναίκες να μπούνε στη θάλασσα. «Δρυψαμένω δ' ονύχεσσι παρειάς αμφί τε δειράς» (ραψωδία β' 153): αφού ξέσκισαν με τα νύχια παρειές και λαιμούς. Ηύρα -για να το πω κι εγώ καριώτικα...- από λεξικό του 19ου αιώνα κάτι ανάλογο και στον Ευριπίδη· στην Εκάβη: «μάτηρ (μητέρα) δρύπτεται (καταματώνει) παρειάν», και στην Ηλέκτρα: «δρύπτε (μάδησε) κάρα (κεφαλή)». Πόσο κοντά στη χαροκαμένη μάνα του Νεκρού Αδερφού (αριστούργημα της δημοτικής μας ποίησης) που «... ανέσπα τα μαλλιά της στου Κωνσταντή της το μνημειό»...

Εύδηλος και ευδείελος: ευδιάκριτος («Ιθάκην ευδείελον», ραψωδία β' 167), αλλά και ευδείελον (το): ωραίο δειλινό που, «ίσως να ταιριάζει καλύτερα» στον Ευδείελο - Εύδηλο, λιμάνι και πρωτεύουσα ομώνυμου νομού της Ικαρίας, από την περιοχή του οποίου «απ' έσω» (δηλαδή, από μέσα, από τα ενδότερα) έλκει την εκ μητρός καταγωγή ο υπογραφόμενος, που θυμάται με συγκίνηση την ταχυδρομική διεύθυνση: Χωρίον Φραντάτον, Εύδηλος, Ικαρία...


Ελευθεροτυπία