ΕΦΙΑΛΤΗΣ. Φωτιά. Μόνον αυτό μπορεί να σημαίνει. Μέσα σε λίγα λεπτά, άνθρωποι κατεβαίνουν με φτυάρια, τσάπες, τα αγροτικά αυτοκίνητα τρέχουν. Καίγεται ο Πολύκαρπος. Ο σορόκος, εν τω μεταξύ, φυσάει λυσσασμένα. Δεν έχει περάσει μισή ώρα και όλες οι Ράχες μέχρι την παραλία είναι πνιγμένες στον καπνό. Τα νέα έχουν διαδοθεί αστραπιαία. Κάποιος, λένε, έκαιγε κάτι ξερόχορτα στο χωράφι του. Αμέλεια. Καταστροφική αμέλεια.

Η δασική υπηρεσία μιλάει για 1.600 στρέμματα. Ο πρόεδρος της Κοινότητας Ραχών, Κώστας Κόχειλας, μιλάει για 3.000-5.000 στρέμματα, γιατί οι δασικοί δεν υπολογίζουν τις πλαγιές και τις ρεματιές. Η φωτιά ξεκίνησε από το χωριό ¶γιος Πολύκαρπος, ανατολικά του νεκροταφείου, συνέχισε βόρεια κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα, έκαψε το φαράγγι του χειμάρρου Χάρακα, ένα ονειρεμένο πευκοδάσος, έφθασε μέχρι τα καλάμια της αμμουδιάς στο Λιβάδι, απλώθηκε ανατολικά καίγοντας όποιο δέντρο υπήρχε γύρω από το Γυαλισκάρι και δυτικά τα πάντα γύρω από τον Αρμενιστή, μέχρι και πάνω από τη Βαθυποταμιά. Σταμάτησε στους βράχους στη θάλασσα καίγοντας ακόμα και το φάρο του Αρμενιστή. Όλη η πυροσβεστική δύναμη της Ικαρίας, αλλά και της Σάμου, μαζί με δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα, ουσιαστικά παρακολουθούσαν την αχαλίνωτη δύναμη της φωτιάς, καθώς ο αέρας καθιστούσε κάθε προσπάθεια επέμβασης αδύνατη, ακόμα και για τα αεροπλάνα. Μέσα σε δύο ώρες, η φωτιά είχε απλωθεί, σταματώντας όπου δεν υπήρχαν πλέον άλλα πεύκα. Ένα από τα ωραιότερα μέρη της Ικαρίας, δύο από τις πιο όμορφες παραλίες του Αιγαίου, όπου το δάσος έφθανε μέχρι τη θάλασσα, έγιναν ένα απόλυτο κάρβουνο. Ήταν η περιοχή όπου συγκεντρώνεται ο περισσότερος τουρισμός στο νησί.

Οι φωτιές στην Ικαρία, και ιδίως στις Ράχες, είναι συχνές. Οι μεγάλες καταστροφές έχουν γίνει όταν φυσάει δυνατός αέρας. Μετά την καταστροφική φωτιά πριν από πέντε χρόνια στον ¶γιο Κήρυκο, το νησί εξοπλίστηκε με πολλά πυροσβεστικά οχήματα και μέχρι τώρα πολλές φωτιές είχαν αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποτελεσματικά. Από την 1η Μαΐου μέχρι την 1η Νοεμβρίου το Δασαρχείο απαγορεύει το κάψιμο ξερών χόρτων στα χωράφια, ακριβώς γι' αυτόν το λόγο. Και όμως το λάθος έγινε. Σίγουρα αυτός που το έκανε δεν το ήθελε, όπως ούτε και εκείνοι που δούλευαν με το καμινέτο δεν ήθελαν να κάψουν 13 άτομα και τον ¶γιο Κήρυκο το '93. (Όλοι στο νησί ξέρουν ποιοι ήταν αυτοί).

Στα μικρά μέρη ο κόσμος προτιμά τη σιωπή παρά την καταδίκη του γείτονα, που είναι φίλος ή και συγγενής. Η φύση αργά-αργά θα επουλώσει τις πληγές της. Περίπου το ίδιο κομμάτι είχε καεί και το '47. Το κακό είναι όμως ότι, όσο και αν προσπαθεί η φύση, η ανθρώπινη αμέλεια και η ασυνειδησία καταφέρνουν και τη νικούν. Κάποιοι ασυνείδητοι βάζουν κατσίκες που τρώνε τα φρέσκα βλαστάρια, και έχει γίνει αυτό στην Ικαρία. Όπου έχει απαγορευθεί η βοσκή, το δάσος έχει ξαναρχίσει δειλά-δειλά να ξαναφυτρώνει. Όπου μέσα στο δάσος υπήρχαν καλλιέργειες, έμειναν απείραχτες από τη φωτιά. Κάηκαν μόνο πεύκα και τα ανάμματα, τα πουρνάρια και οι ακισσαριές που φυτρώνουν ανεξέλεγκτα μέσα στα πευκοδάση. Ο κόσμος παραπονιέται ότι, βάσει του δασικού κώδικα, απαγορεύεται να καθαρίζονται οι άγριοι θάμνοι μέσα στα δάση, με αποτέλεσμα να γίνονται προσάναμμα σε περίπτωση πυρκαγιάς. Το Δασαρχείο, πάλι, λέει ότι αυτοί οι θάμνοι είναι μέρος της χλωρίδας και της πανίδας, και ο κόσμος αγανακτεί.

Ο πρόεδρος της Κοινότητας Ραχών λέει ότι και αυτός και ο κόσμος ακόμα δεν έχουν πιστέψει ότι όντως έχει συμβεί αυτή η βιβλική καταστροφή. «Είναι αγνώριστο το μέρος», λέει ο κ. Κόχειλας. Συνεχίζει ότι η προθυμία του κόσμου για να βοηθήσουν στην αναδάσωση είναι πρωτοφανής και πιστεύει ότι αν βρεθούν δέντρα μπορεί να αρχίσει ακόμα και τώρα, τουλάχιστον στα σημεία κοντά στο δρόμο, διότι μπορούν να ποτίζονται από τα πυροσβεστικά οχήματα που σταθμεύουν στις Ράχες. Ο δασάρχης του Νομού Σάμου κ. Αναστασίου, ο οποίος βρισκόταν στην περιοχή, αναφέρει πως το μόνο ενθαρρυντικό για την αναδάσωση του συγκεκριμένου σημείου είναι το γεγονός ότι υπάρχουν πάρα πολλοί θύλακοι δάσους μέσα στα καμένα που έχουν μείνει ανέπαφοι, κάτι που θα διευκολύνει τη φυσική αναδάσωση της περιοχής. Ο κ. Δανιήλ Σπανός, μέλος του Κοινοτικού Συμβουλίου των Ραχών, λέει ότι θα πρέπει να επιτραπεί στους ιδιώτες να δημιουργήσουν φαρδιές ζώνες καλλιέργειας μέσα στα δάση, διότι οι αγροτικοί και οι δασικοί δρόμοι που υπάρχουν, όπως αποδείχθηκε και από αυτή και από τις προηγούμενες φωτιές, δεν είναι ικανοί να σταματήσουν τη δύναμη από τις φλόγες όταν φυσούν οι δυνατοί ανοιξιάτικοι νότιοι άνεμοι, όπως έγινε και χθες.

Σίγουρα, και ευθύνες υπάρχουν για αυτό το κακό και σίγουρα θα υπάρξουν και λύσεις, που, αν γίνουν με σωστό τρόπο και αποτελεσματικά, μετά από χρόνια το τοπίο θα ξαναπρασινίσει. Και όμως η φωτιά είναι σαν τον θάνατο. Είναι απόλυτη και τελειωτική. Είναι σαν να χάνεις κάποιον δικό σου άνθρωπο, ένα κενό που δεν αναπληρώνεται με τίποτε, ένα μαύρο κενό που θα βρίσκεται μπροστά μας. Η φύση που ξέραμε εκεί, πέθανε, και για τον θάνατό της κάποιος φταίει. Δεν αρκούν οι πινακίδες «Σώστε τα Δάση από τη Φωτιά». Δεν αρκούν οι πυροσβεστικές όλου του κόσμου. Ας γίνει επιτέλους μια έρευνα σωστή και όχι να συγκαλυφθεί η αλήθεια, όπως έχει γίνει πολλές φορές μέχρι τώρα, με αποκορύφωμα τη συγκάλυψη των ευθυνών για τη θανατηφόρα φωτιά του Αγίου Κηρύκου. Όπως είπε ο πρόεδρος κ. Κόχειλας, «πολλοί άνθρωποι χθες υπέδειξαν την αρχική εστία της φωτιάς, ενώ σήμερα ουσιαστικά το αρνούνται. Εάν επιβληθεί μια ποινή σοβαρή στον υπεύθυνο, ο επόμενος θα το καλοσκεφθεί να κάνει κάτι τέτοιο».

Κάποιος με την αμέλειά του σκότωσε τη φύση της Ικαρίας. Αισθάνομαι, όπως και όλοι οι πατριώτες μου, απογυμνωμένη. Όχι μόνον επειδή κάηκαν τα δέντρα, αλλά επειδή μαζί τους κάηκαν και οι αναμνήσεις μας από αυτό το μέρος που ζήσαμε μέχρι τώρα, από αυτό το μέρος που λατρεύουμε. Το μονοπάτι μέσα στο δάσος που κατεβαίναμε κάθε μέρα, δεν υπάρχει πια. Πάντα σταματούσαμε στο ανέβασμα στο περίφημο Πεύκο. Ήταν στο ένα τέταρτο της διαδρομής μέχρι το χωριό. Εκείνο το μεγάλο πεύκο είναι κάρβουνο. Έστεκε εκεί αγέρωχο για πολλές γενιές. Ακόμα και αν το τοπωνύμιο παραμείνει, τα δικά μου παιδιά θα το ξέρουν σαν μύθο μόνο.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ από 1.700 στρέμματα πευκοδάσους και καλλιεργήσιμης έκτασης, μελίσσια αλλά και ένας μικρός αριθμός αγριοκάτσικων έγιναν στάχτη στον ¶γιο Πολύκαρπο Ικαρίας από τη φωτιά που ξέσπασε στην περιοχή το απόγευμα της Κυριακής και τέθηκε υπό έλεγχο τις πρώτες πρωινές ώρες. Υλικές ζημιές υπέστησαν επίσης, από την πύρινη λαίλαπα, τρεις αγροικίες, ακατοίκητες, μια αποθήκη με ελαστικά αυτοκινήτων και ένα βενζινάδικο που βρίσκονταν στον επαρχιακό δρόμο Αρμενιστή - Ραχών.

Η φωτιά ξεκίνησε από άγνωστη αιτία, λίγο μετά τις 4.30 το απόγευμα, προχθές, και λόγω των ισχυρών νοτίων ανέμων που έπνεαν στην περιοχή πήρε γρήγορα διαστάσεις και επεκτάθηκε σε δύο μέτωπα, μήκους περίπου 400 μέτρων το καθένα. Στην κατάσβεσή της πήραν μέρος δυνάμεις της Πυροσβεστικής και της Δασικής Υπηρεσίας του νησιού, ενώ λίγες ώρες αργότερα έφθασαν και ενισχύσεις από τη Σάμο.

Σύμφωνα με την Αστυνομική Διεύθυνση της Σάμου αλλά και τη Νομαρχία, στον τόπο της πυρκαγιάς παρέμεναν και χθες για προληπτικούς λόγους, αφού εξακολουθούσαν να πνέουν ισχυροί άνεμοι, δυνάμεις της Πυροσβεστικής και της Δασικής Υπηρεσίας.