Το µυστικό της Ικαρίας

Νέα συµπεράσµατα για τη συµβολή της µεσογειακής διατροφής στη µακροζωία.

Στη διατροφή κρύβεται το µυστικό της µακροζωίας, όπως έδειξε πανεπιστηµιακή µελέτη στους υπέργηρους κατοίκους της Ικαρίας.

Πρόσφατα επιστηµονικά δεδοµένα έδειξαν ότι η Ικαρία, µαζί µε τη Σαρδηνία και την Οκινάουα της Ιαπωνίας, είναι οι περιοχές του κόσµου µε τα υψηλότερα ποσοστά υπερηλίκων. Σύµφωνα µάλιστα µε τα δηµογραφικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη µόνο το 0,1% του πληθυσµού ζει πάνω από τα 90 χρόνια, στην Ικαρία το αντίστοιχο ποσοστό είναι δεκαπλάσιο.

Γι? αυτό, η Α? Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστηµίου Αθηνών (υπό τον καθηγητή Χρ. Στεφανάδη) πραγµατοποίησε µια µελέτη στην Ικαρία, κατά την οποία αποτιµήθηκαν περισσότερες από 300 παράµετροι (κλινικές, βιοχηµικές, ψυχοκοινωνικές και διαιτητικές). Η µελέτη συµπεριέλαβε 673 κατοίκους µέσης ηλικίας 75 ετών και 657 µέσης ηλικίας 54 ετών. «Τα στοιχεία έδειξαν ότι οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου υπάρχουν σε συγκρίσιµα ποσοστά µε τους ηλικιωµένους κατοίκους και άλλων περιοχών της χώρας», λέει η επικεφαλής της µελέτης δρ Χρ. Χρυσοχόου. «Αυτό όµως που φαίνεται να διακρίνει τους ηλικιωµένους κατοίκους της Ικαρίας είναι ο τύπος της δίαιτας, που περιλαµβάνει συχνότερα ψάρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και τσάι».

Από τους ηλικιωµένους, όσοι ακολουθούσαν συχνότερα την παραδοσιακή διατροφή είχαν µικρότερο κίνδυνο να προσβληθούν από καρδιαγγειακό νόσηµα. Η συχνή εβδοµαδιαία κατανάλωση ψαριού σχετιζόταν µε καλύτερη διατασιµότητα της αορτής, δηλαδή καλύτερη κατάσταση των αγγείων. Η καθηµερινή χρήση ελαιολάδου φάνηκε να έχει ακόµα και στους ηλικιωµένους ευεργετική επίδραση στη σεξουαλική τους ζωή, µε καλύτερα ποσοστά ικανοποίησης από την ερωτική τους δραστηριότητα.

Η υιοθέτηση της µεσογειακής δίαιτας είχε ευεργετικές επιδράσεις ακόµα και στους διαβητικούς, καθώς βελτίωνε τον γλυκαιµικό έλεγχο και την αορτική διατασιµότητα. Οσοι ακολουθούσαν µεσογειακή διατροφή σε συνδυασµό µε φαρµακευτική αγωγή (κυρίως στατίνη) είχαν καλύτερη ρύθµιση επιπέδων λιπιδίων σε σχέση µε όσους ελάµβαναν στατίνη, αλλά ακολου θούσαν περισσότερο διατροφή δυτικού τύπου.

«Ποσοστό 68% των ηλικιωµένων κατοίκων ανέφεραν ότι τουλάχιστον µία φορά την εβδοµάδα έπιναν τσάι, το οποίο φαίνεται ? ιδιαίτερα σε συχνότερη κατανάλωση ? να µειώνει τα επίπεδα λιπιδίων ακόµα και σε διαβητικούς, ενώ βελτιώνει τη νεφρική λειτουργία, όπως εκφράζεται από την κάθαρση κρεατινίνης», λέει η κ. Χρυσοχόου.

Τροφές που προλαµβάνουν τον καρκίνο

Η µεσογειακή διατροφή (και ιδιαίτερα τα πολλά και ποικίλα φρούτα και λαχανικά), µαζί µε λίγο καφέ ή τσάι, φαίνεται να προστατεύουν από διάφορες µορφές καρκίνου, όπως δείχνουν πρόσφατες µελέτες στα πλαίσια του µεγάλου ερευνητικού προγράµµατος ΕΡΙC (Εuropean Ρrospective Ιnvestigation into Cancer and Νutrition) σε 23 κέντρα.

«Από πολυκεντρική ευρωπαϊκή µελέτη προκύπτει ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών παρέχει µικρό βαθµό προστασίας έναντι του καρκίνου του πνεύµονα, ανεξαρτήτως ιστολογικού υποτύπου (?Cancer Causes Control?, 2009)», λέει η καθηγήτρια κ. Αντωνία Τριχοπούλου, διευθύντρια του συνεργαζόµενου Κέντρου Διατροφής του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. «Και τα αποτελέσµατα της εργασίας του ελληνικού κέντρου στοιχειοθετούν ότι η προσήλωση στην παραδοσιακή µεσογειακή διατροφή παρέχει προστασία έναντι των κακοήθων νεοπλασιών στο σύνολό τους (?Βritish Journal of Cancer?, 2008)».

Αλλη µελέτη στα πλαίσια του ΕΡΙC (Α. Τριχοπούλου, Γ. Μπάµια, Π. Λάγιου, Δ. Τριχόπουλος) σε 15.000 περίπου γυναίκες επί δέκα χρόνια, έδειξε ότι η συµµόρφωση στην παραδοσιακή µεσογειακή διατροφή συνδέεται µε µειωµένο κίνδυνο για καρκίνο µαστού στις γυναίκες µετά την εµµηνόπαυση και µπορεί να εξηγήσει εν µέρει τη χαµηλή ακόµα συχνότητα εµφάνισης της νόσου στην Ελλάδα.

Σχετικά µε έναν άλλο γυναικολογικό καρκίνο, οι ερευνητές του Τµήµατος Διατροφής στο Καταλανικό Ινστιτούτο Ογκολογίας στη Βαρκελώνη µελέτησαν επί 9 χρόνια περίπου 300.000 γυναίκες και παρατήρησαν µια σηµαντική αρ νητική συσχέτιση (δηλαδή, µεγάλη προστασία) της αυξηµένης καθηµερινής κατανάλωσης φρούτων (κατά 100 γρ. περισσότερα του µέσου όρου) και του κινδύνου για εµφάνιση καρκίνου του τραχήλου της µήτρας.

Για τον πνεύµονα Μια ακόµα µελέτη του ΕΡΙC όµως, δείχνει ότι, ανεξάρτητα από την ποσότητα των φρούτων που καταναλώνουµε, µεγάλη σηµασία έχει και η ποικιλία. Ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Δηµόσιας Υγείας στο Βilthoven της Ολλανδίας, παρακο λούθησαν επί εννιά χρόνια 452.000

ανθρώπους και διαπίστωσαν ότι η ποικιλία στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών προστατεύει από τον καρκίνο του πνεύµονα, κυρίως στους καπνιστές.

Σε µελέτη, άλλωστε, της Διεθνούς Υπηρεσίας για την Ερευνα στον Καρκίνο στη Λυών, βρέθηκε ότι τα υψηλά επίπεδα της βιταµίνης Β6 στο αίµα δρουν προστατευτικά έναντι του καρκίνου του πνεύµονα. Η βιταµίνη αυτή περιέχεται στο µαύρο ψωµί, το σπανάκι, τις φακές, τα φασόλια, τα καρότα, τους ηλιόσπορους κ.ά. Οι υψηλές συγκεντρώσεις των βιταµινών Β2 και Β6 στο αίµα φάνηκε να προστατεύουν και από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, σύµφωνα µε µελέτη του Πανεπιστηµίου του Μπέργκεν στη Γερµανία.

Η βιταµίνη D «Από πολυκεντρική ευρωπαϊκή µελέτη, που δηµοσιεύθηκε φέτος στο ?Βritish Μedical Journal?, προκύπτει ισχυρή αρνητική συσχέτιση (δηλαδή, προστατευτική δράση) των επιπέδων της βιταµίνης D του αίµατος µε τον καρκίνο του παχέος εντέρου», λέει η κ. Τριχοπούλου. Η βιταµίνη D βρίσκεται στα παχιά ψάρια, ενώ παράγεται επίσης από την έκθεση στον ήλιο.

Τέλος, η κατανάλωση καφέ και τσαγιού βρέθηκε σε µια άλλη µελέτη του ΕΡΙC, από το Πανεπιστήµιο Lund στη Σουηδία, ότι προστατεύει από τον κίνδυνο για εµφάνιση του καρκίνου του εγκεφάλου ? και συγκεκριµένα του γλοιώµατος. Η προστασία παρατηρήθηκε σε όσους έπιναν 100 ml καφέ ή τσαγιού την ηµέρα.