Αφανός

Ο Αφανός είναι ένα πασχαλινό έθιμο που υπάρχει στο χωριό Καραβόσταμο. Είναι σχεδόν όμοιο με τον σωρό που υπάρχει στα χωριά του Αγ. Κηρύκου. Η διαφορά είναι ότι εδώ δεν έχει ένα σωρό το κάθε χωριό, αλλά υπάρχουν δύο σωροί στο ίδιο χωριό. Το χωριό ουσιαστικά χωρίζεται σε πάνω και κάτω, και οι δύο μεριές ανταγωνίζονται στο ποια θα κάνει τον μεγαλύτερο σωρό.
Σε αντίθεση με τα πιο παλιά χρόνια που οι αφανοί καιγόντουσαν και οι δύο συγχρόνως την Ανάσταση, σήμερα ο πρώτος αφανός καίγεται το Μ. Σάββατο την ώρα που θα σημάνουν οι καμπάνες το Χριστός Ανέστη και ο δεύτερος το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα.
Έχει πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι κάτοικοι του χωριού που όλες τις υπόλοιπες μέρες είναι αγαπημένοι φίλοι, τις μέρες του Αφανού είναι σε εμφύλιο πόλεμο. Την επόμενη μέρα όμως τα ξεχνάνε όλα και είναι και πάλι ενωμένοι.

Προέλευση του εθίμου

Το έθιμο εμφανίζεται την εποχή που στο χωριό υπήρχαν δύο ενορίες, οι Άγιοι Ανάργυροι που βρισκόταν στο γιαλό και ο Άγιος Γιάννης που βρισκόταν στη πάνω συνοικία του χωριού, το Γέροντος.
Έτσι λοιπόν την Ανάσταση λειτουργούσαν συγχρόνως και οι δύο αυτές ενορίες και το χωριό στην ουσία χωριζόταν στη μέση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες του διαχωρισμού εμφανίστηκε και έδρασε το Πασχαλινό αυτό έθιμο.
Το όνομα του εθίμου προέρχεται από τις αφάνες, δηλαδή ξερούς θάμνους που καίνε στον σωρό.

Ιούδας

Παράλληλα με όλες τις διαδικασίες, κάποιοι άλλοι νέοι έχουν αναλάβει να φτιάξουν τον Ιούδα. Ο Ιούδας φτιάχνεται με ξύλινο σκελετό και πάνω σε αυτόν βάζουν τα ρούχα του γεμίζοντάς τα με διάφορα υλικά έτσι ώστε να του δίνει ανθρώπινη μορφή. Μετά τοποθετείται στο ψηλότερο σημείο του αφανού για δώσει με συμβολικό τρόπο ένα μέρος της σημασίας του Άγιου Πάσχα. Το συγκεκριμένο κομμάτι του εθίμου θυμίζει τα αντίλαμπρα της νότιας μεριάς του νησιού.

Φύλαγμα

Παράλληλα με το μάζεμα, υπάρχει το φύλαγμα του αφανού, αφού η μια μεριά προσπαθεί να κάψει ή να κλέψει την ξυλεία που έχει συγκεντρώσει η άλλη.
Είναι χαρακτηριστικό πως όταν έχουν βγάλει σε κάποιο μέρος αφανό, τον προφυλάσσουν σε κρυψώνες και το βράδυ ξενυχτάνε εκεί και τον φυλάνε για να μην τον βρουν και τον κάψουν ή τον κλέψουν οι πονηροί τους αντίπαλοι. Τα βράδια λοιπόν όσο οι άλλοι διασκεδάζουν λόγο των ημερών, εκείνοι ξενυχτάνε σε αυτοσχέδια καταφύγια περιμένοντας να ξημερώσει.
Όσο για αυτούς που θα τολμήσουν να κάψουν ξένο αφονό ή για αυτούς που για διάφορους λόγους εγκαταλείπουν την ομάδα τους για να πάνε με την άλλη, είναι γεγονός πλέον ότι τους περιμένουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Οι αντίπαλοι τους ανταποδίδουν αυτό που τους έκαναν γράφοντας τα ονόματά τους πάνω στον Ιούδα προσωποποιώντας με αυτόν τον κραυγαλέο τρόπο τους προδότες.. Εκτός από αυτό, πολλές ακόμη περιπέτειες περιμένουν αυτούς που θα τολμήσουν.

Κοινωνικές επεκτάσεις

Σύμφωνα με τους κανονισμούς του εθίμου και έτσι όπως έχει επικρατήσει από την αρχή ο σωρός πρέπει να αποτελείτε μόνο από αυτό το είδος θάμνου ο οποίος είναι ξερός και αγκαθωτός. Οτιδήποτε άλλο μπει μέσα στο σορό εκτός από αυτό θεωρείται παράνομο. Με βάση αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του εθίμου καταλήγουμε στο ότι, εκτός από τη ψυχαγωγική και την εν μέρη θρησκευτική του σημασία υπήρχε και μία πρακτική σημασία που ωφελούσε κυρίως τους κτηνοτρόφους οι οποίοι πιθανότατα να την επινόησαν πρώτοι. Το μυστικό είναι ότι μετά από μία τέτοια επιδρομή, καθάριζαν τελείως τα βοσκοτόπια από αυτά τα ενοχλητικά φυτά και έτσι διευκόλυναν τη πρόσβαση των ζώων αλλά και των βοσκών.

Υλικό

Δείτε σχετικό video.

(μέρος της σελίδας βασίστηκε σε άρθρο από την Βάσω Τσαντέ στο περιοδικό "Φωνή της Νεολαίας)